De fooien-cultuur in het buitenland

Ik kan me niet zo goed herinneren hoe het in Nederland ging met fooien, maar volgens mij was het nergens verplicht, was er soms wel een fooienpot in de horeca, maar niemand werd sacherijnig als er geen fooi gegeven werd. En er werd zeker niet gesjoemeld met de rekening om een zo hoog mogelijke fooi te ontvangen.

In het buitenland is het anders, mede omdat de lonen in de horeca en het toerisme laag zijn, wordt er gezocht naar een aanvullend inkomen door middel van fooien. Amerikanen zijn het gewend en strooien soms met honderd dollar biljetten alsof het wintersneeuw is. En in Mexico zijn ze goed in die sneeuw laten verdwijnen in de zon.

Regelmatig sta je in de rij bij de kassa van de supermarkt en wil de Mexicaan voor je met dollars betalen. Hij krijgt dan een afschuwelijk slechte wisselkoers maar dat mag blijkbaar de pret niet drukken. Een stapel dollars wordt uit een zakje getrokken en de caissière telt en telt en hertelt. Biljetten van 20 en 100 dollar zijn een beetje standaard in zo’n bosje geld en ik ben altijd verbaasd over de hoeveelheid.

Vechtpartijen in de horeca over de bon en de fooi

Wat je ook regelmatig ziet in de krant is dat er een vechtpartij in de horeca uitbreekt tussen Mexicanen over de fooi. Onlangs nog in Acapulco, dat liep zo uit de hand dat er mensen naar het ziekenhuis moesten en de politie moest ingrijpen.

Ik leerde van mijn Mexicaanse dates dat een fooi van 5% meer dan zat is, maar dat je ook gewoon de rekening naar boven kunt afronden, net wat gunstiger is. Maar een Mexicaanse horeca-medewerker wijst mij er regelmatig op dat hij 10-20% verwacht. Een beetje buitensporige, mede gezien het feit dat de service niet altijd even best is, het serviesgoed niet altijd schoon is, de maaltijden matig zijn en de prijzen hoog.

En het is alleen in toeristisch Mexico dat er zo gedacht wordt. Ik heb onderweg op tijdens mijn motorreis van Cancun naar La Paz wel in kleine restaurants gegeten in de binnenlanden waar ze dubbel bogen van dankbaarheid omdat ik 20 pesos op tafel liet liggen, ze wasten bijna mijn motor erbij uit dankbaarheid.

Het lijkt wel alsof elk land buiten Europa een bepaalde hebberigheid heeft als het gaat om buitenlanders

In andere landen kwam ik het ook wel tegen die fooien-cultuur, maar in Mexico is hij echt over de top. Ik ben van mening dat dat dus door die Amerikanen komt die rustig geld geven ook al is er nog geen service verleend, want “Those poor bastards”. Ik denk ook dat white supremacy daardoor geboren is. Door die houding. Maar die houding verkloot wel de wereld. #mijnmening

Ik de Filipijnen zijn ze gloeiend dankbaar voor elke peso fooi, ook daar is de regel dat 10-15% fooi normaal is, maar als je 10 pesos laat liggen zijn ze even dankbaar. Aan de buitenkant dan, want de gastervaring moet positief blijven. Geen idee wat er binnenin een hardwerkende Filippijn gebeurd als hij weinig fooi krijgt. In Mexico weet je dat direct. Er ontstaat een gruwelijk sacherijnige sfeer. En ik heb obers gehad die me achterna liepen de parkeerplaats op en me de fooi die ik achterliet voor mijn voeten gooide en tuften. Ik heb obers gehad die probeerden met hoog oplopende argumenten mij de uitgang versperrend probeerden te overtuigen dat ik meer fooi moest geven.

Foute rekeningen voor meer fooi, en geen service de volgende keer

Ik heb rekeningen gehad waar de fooi al bij op stond, ik heb rekeningen gehad waar de fooi als belasting opgevoerd werd, ik heb rekeningen gehad met maaltijden die ik niet genuttigd had (Voordeel van de twijfel….) als je dat niet door hebt betaal je soms 2x fooi, 1x de doorberekende en 1x uit eigen wil.

In Mexico beroep ik me bij alles en iedereen die lastig wordt op de regels van de Federale Overheid: een fooi geven is aan de gast. Profeco (Procuradoría Federal de Consumidor) de Mexicaanse ombudsman zeg maar, heeft er een mening over over dat absurde fooien-gedrag en ik ben vrij om wel of geen fooi te geven ook al is de verwachting 10-20%.

In Kuala Lumpur was de fooien-cultuur net als in de Filipijnen mensen bogen als een knipmes voor een beetje extra. Ik denk dat het in de Aziatische cultuur van “Not showing face” (geen emoties tonen) verborgen ligt om dankbaar te zijn met alles, aan de buitenkant in ieder geval. Toch merkte ik dat als ik terug kwam na het geven van een lage fooi , ik gewoon met egards behandelt werd.

In Mexico is dat wel anders, als je na het niet of te weinig fooi geven terugkomt is de service beduidend minder. Ik heb een kapper gehad (jaja, ook de kapper hier verwacht een fooi) die mij weigerde te knippen omdat ik niet bovenop het al dure bedrag ook nog eens 100 pesos in zijn potje had geduwd. Mijn haar was rete slecht geknipt, ongelijk aan alle kanten, maar hij verwachtte wel een fooi van 100 pesos. Belachelijk, zeker als je bedenkt dat ik in een andere stad, bij de 50 of 80 pesos kapper beter geknipt was en die vragen geen fooi.

Het eeuwige stigma van de rijke buitenlander

Ik ben de fooien-cultuur een beetje zat. Ik heb altijd het stigma van “de rijke buitenlander” en ik kan praten als brugman in dit land en uitleggen dat ik per saldo ongeveer een net boven gemiddeld Mexicaans maandsalaris heb te besteden, ze geloven er geen barst van. Dat komt omdat de cultuur hier bestaat uit leugen en bedrog, ook onderling. Dus vertrouwen ze niemand. Van overheid tot de buurman tot de slager op de hoek, van broer tot verre neef tot het onderwijs, alles wordt met argwaan bekeken.

Waar wordt je geacht een fooi te geven?

Eigenlijk in alles waar maar een beetje dienstverlening zit. Ik geef fooien bij:

• de benzinepomp medewerker die mijn banden oppompt, het is een gratis service, maar de man doet extra werk, als hij mijn helm vizier schoonmaakt helemaal top natuurlijk!
• de monteur van de motor in de garage, hij gaat over mijn veiligheid, en ik ben blij als ik hem kan vertrouwen met goede service en kwaliteit van zijn diensten.
• het kamermeisje van het hotel als ze echt goed haar best doet. Er is vaak een enveloppe met een smeekbede op de kamer voor extra geld, daar doe ik niet aan mee, maar het kamermeisje wat haar werk doet zoals het hoort krijgt van mij wel iets extra’s, niet altijd geld, maar wel iets extra’s
• de ober die mij een geweldige tijd bezorgd in het restaurant en waar het eten goed is. Soms leg ik uit waarom ik geen of minder fooi geef. Als het eten heel beroerd was bijvoorbeeld en duur was.
• de kapper dus, maar ik ben een beetje bang van kappers, ze hebben macht met die schaar 😉

Gelukkig maak ik niet veel gebruik van andere dienstverlening, en heb ik dus alleen in het toerisme en de horeca te maken met fooien, en af en toe de motor. Ik vind het een behoorlijke belasting voor mijn budget al die verwachtingspatronen voor extra geld.

Waar kun je nog meer een (stille) fooien-vraag verwachten?

• de man die je bagage draagt in het hotel
• valet parking (ook bij restaurants)
• de servicemonteur in de garage of werkplaats
• de portier of bewaker van het hotel of wooncomplex
• de vuilnisman (1x per jaar voor zijn service)
• de bouwvakkers die voor jou werken, die geef je vaak op vrijdag een uurtje eerder verlof, een biertje of je verzorgt hun lunch tijdens de bouw, dat geldt voor alle vakmensen rondom je huis
• de nagelstudio en de schoonheidsspecialiste
• je masseuse en de person in de beauty salon
• je gids, tolk of chauffeur/bootman van je dagtochtje
• de poolboy die je handdoek brengt of vervangt of je drankje brengt
• je taxi chauffeur

Kortom, iedereen die iets voor jou persoonlijk doet, maar dan weer niet de notaris, de advocaat, de overheidsmedewerker, de bankemployee, de winkelbediende………..begrijp je hem?

Waar moet je op letten als je in het buitenland afrekent?

• vraag een bon, altijd, in de winkel in de supermarkt in de horeca bij de overheid, er is hier vaak een policy: no ticket no pay, die regel is er niet voor niets, er wordt veel geld zomaar in de zak gestoken. Dus vraag een bon.
• controleer je bon!! kloppend e prijzen, de producten, is dat in overeenstemming met wat je gekocht of bestelt hebt.
• vraag uitleg als je de bon niet begrijpt. Dat is heel normaal om te doen, veel locale bevolking doet het ook. In Mexico zie je regelmatig Mexicanen argumenteren over de rekening
• ken de lokale regels voor het geven van een fooi, in Mexico bijvoorbeeld kun je klagen bij Profeco en je kunt dreigen met een klacht. Dat is vaak voldoende om de bon te corrigeren zonder verdere discussie. Want Profeco heeft de macht het restaurant sancties op te leggen of te sluiten.
• tel ook de bedragen bij elkaar op, een telfout is zo gemaakt, al dan niet bewust
• kijk in de supermarkt naar de prijzen op het schap, vaak is het op de bon anders en het kan oplopen tot tientallen whatever munteenheid je gebruikt. Momenteel is in Mexico de Profeco aan het controleren op supermarkt prijzen, er mogen geen al te hoge prijsstijgingen zijn vanwege de inflatie. Helaas kijken die alleen op de schappen en dus is de gescande prijs vaak hoger. De wet bepaald dat je betaald wat op het schap staat.

Je wordt wijzer met de jaren, maar soms is afrekenen in tricky business

Ik ga soms met buikpijn naar een restaurant in een toeristengebied. Laatst had ik nog een ober die mijn fooi teruggaf en iets naar siste tussen zijn tanden omdat hij kwaad was. Dat geeft een nare nasmaak. Temeer omdat ik daar best wel een goede fooi gaf, maar hij was er niet tevreden over. Ga ik daar dan nog terug? Ik denk het niet.

Je leert van je ervaringen. Maar afrekenen blijft hier in het opvliegende Mexico een lastig moment.

Ik koop bijvoorbeeld in de buurtsuper alleen producten waar een prijs op staat, als er geen prijs op staat laat ik het staan, want een verzonnen prijs bij de kassa is altijd hoger dan de werkelijke prijs. Het is een paar pesos hier en een paar pesos daar, maar ondertussen is je rekening wel een stuk hoger dan hij zou moeten zijn.

En hoe vaak ik op de markt wereldwijd buiten Europa, niet een prijs te horen kreeg als ik er naar vroeg en dan wilde ik doorlopen en halveerde de prijs opeens. Dus dat is weer gekoppeld aan die rijke buitenlander instelling van de verkoper.

Hoe ga jij om met fooien in je vakantielanden? En als je dit leest en geëmigreerd bent, hoe doe jij dat? Verzet je je tegen die cultuur of strooi je met dollars?