Is Mexico een derde wereldland?

De term derde wereldland is een beetje outdated en wordt tegenwoordig als stigmatiserend ervaren, want je plaatst daarmee een land op een ranglijstje van beter, beter, best. Dus spreken we tegenwoordig van ontwikkelingslanden. In mijn beleving is dat niet zo heel veel minder stigmatiseren, want nog steeds praat je over ontwikkelde landen en landen in ontwikkeling en dat is ook een gradatie geven aan de status van een land.

Daarbij heb ik dan altijd de vraag: Wie bepaald dat? Waar meten we het aan af? Aan de ontwikkelde landen? Dan is het dus stigmatiserend. Maar dat terzijde. Op de lijst van het IMF (Het Internationaal Monetair Fonds) staat Mexico op de lijst van ontwikkelingslanden.

Er wordt voor de samenstelling van die lijst gekeken naar:

• drinkwatervoorzieningen, schoon drinkwater
• gezondheidszorg en de kwaliteit daarvan, alsmede de bereikbaarheid voor de lokale bevolking
• infrastructuur en de ontwikkeling van oa. wegen, transport, maar ook electriciteit, internet en water- en gasnet.
• bruto nationaal inkomen, minimum loon, besteedbaar inkomen, schulden

En zo zijn er nog een paar zaken die een land op de lijst van het IMF plaatsen als ontwikkelingsland.

 

Nadat ik in de Filipijnen heb gewoond ervaar ik Mexico niet als een ontwikkelingsland

Ik heb 4 jaar in de Filipijnen gewoond en gewerkt, een land waar mensen nog in nipa huizen wonen, er op het platteland amper schoon drinkwater is en waar nog veel meer kinderen sterven aan inheemse tropische ziektes en vuil water dan bijvoorbeeld in Mexico.

Naar mijn mening zijn die criteria van het IMF dus eenheidsworst, en vaak is het naast een complexe sociaal economische beredenering ook een beleving van de inwoners. En van de gasten die uit rijke landen komen om die ervaring verwoorden.

En dat ga ik vandaag proberen te doen in dit artikel. Met het enorme risico dat ik stigmatiseer, oordeel en een bende onkunde toon over het land waar ik naar toe verhuisde nadat ik 4 jaar in de Filipijnen had gewoond.

Van de Filipijnen naar Mexico via Europa

Tussen mijn landsverhuizing van de Filipijnen naar Mexico in, reisde ik door Europa en ervoor ik een omgekeerde cultuurschok. Waarmee ik min of meer voor mijzelf bevestigde dat ik de Filipijnen wel zie als een ontwikkelingsland. De hoge armoede, het gebrek aan drinkwater, en soms zelfs helemaal schoon water en een rioolsysteem, maar ook het niveau van onderwijs, de economische structuur en de sociaal economische subcultuur van het land maken dat ik dat vind, en ik denk met mij menig econoom. Plak daarop de vaak verwarrende politieke koers van leiders die meer om henzelf gaat dan om landsbelang en je hebt de chaotische positie op de wereldmarkt die je ook ziet in het dagelijks leven in de Filipijnen.

Maar toen ik van West Europa naar Mexico afreisde was mijn cultuurschok meer van culturele en sociaal maatschappelijke aard dan van een bredere zin zoals na mijn aankomst in de Filipijnen. En daarmee denk ik dat Mexico, hoewel zeker een land in ontwikkeling, allang geen ontwikkelingsland meer is.

In de Filipijnen had ik vaak, als ik de stad uit reed de bergen in, het gevoel dat ik 100 jaar terug ging in de tijd. Qua huisvesting, qua voorzieningen en qua opleidingsniveau van de mensen.

Hoewel ik die ervaring in Mexico ook wel een beetje heb wordt hij toch overheerst door het gevoel dat dit land keihard vooruit beweegt. Ik noem een paar dingen op die aanzienlijk beter zijn dan in de Filipijnen en misschien zelfs wel dan in Nederland

• gezondheidszorg, dat is hier overal beschikbaar, wellicht niet overal op een niveau wat wenselijk is maar het is er en het is heel betaalbaar, zo niet gratis.
• infrastructuur, zelden zag ik zo’n goed wegennet, zulke betaalbare busverbindingen en zoveel vliegroutes, maar ook de eindeloos lange indrukwekkende treinen die dagelijks containers uit de zeehavens het land inrijden.
• hoewel niet overal elektriciteit is, is er daar waar het is, wel overal constante elektriciteit, daar waar het in de Filipijnen vaak uitviel. Er is rondom en in dorpen en steden internet, en mobiel netwerk, en bijna overal is een drinkwatervoorziening.
• Er is aandacht voor moderne energie zoals thermische energie, windmolens en er zijn eindeloze velden met zonnepanelen.

En dit zijn maar een paar observaties.

Het land heeft ook een enorme inhaalslag gemaakt in digitalisering en als gevolg daarvan is de overheid super gestructureerd. Daar heeft echt iemand over nagedacht. En hoewel in heel veel uitvoerende taken van de overheid (digitaal) nog veel punten op de “i” worden gezet, is het indrukwekkend hoe bijvoorbeeld de dienst Immigratie en bijvoorbeeld voertuigen-registratie werkt. En hoe je met 1 persoonsnummer bijna al je zaken kan regelen, vaak al online.Het zou alleen fijn zijn als ze konden beslissen welk persoonsnummer dat nu is, want ik, als buitenlander met een verblijfsvergunning, heb er 3 en een Mexicaan van geboorte heeft er ook een stuk of wat.

De manier waarop de overheid communiceerd met zijn burgers is een manier die ik zelfs binnen mijn werkveld in Nederland, zelden zag. Het is kleurrijk, informatief, visueel aantrekkelijk en heel toegankelijk. En vooral overal herkenbaar.

Omdat Mexico een republiek met federale staten is, betekent het ook dat er min of meer 32 koninkrijkjes zijn. In elke staat gaan dingen anders, en hoewel de federale overheid druk bezig is juist dat allemaal te stroomlijnen staan er her en der wel wat hakken in het zand. Dat merk je vooral in de kranten, Staat A kondigt iets aan, dat staat haaks op de regelgeving van de Federlae Overheid, en dan sterft het een stille dood of in het ergere geval: vind er een officiele rectificatie plaats in de dagelijkse persconferentie van de president. Een soort publiek schaamte-moment voor de lokale bestuurders.

Het is de nuchterheid en het realisme wat me aantrekt in het dagelijks leven in dit land

Economisch gezien is Mexico vooral een nuchter land. Het is redelijk onafhankelijk qua productieniveau, biedt veel ruimte aan buitenlandse investeerders, zoals bijvoorbeeld autoindustrie om in dit land te assembleren en te produceren, maar het zorgt goed voor zichzelf. Het is ook een realisstisch land omdat ze leven van de seizoenen, en niet alles maar importeren aan voedsel bijvoorbeeld met de gedachte dat alles 24/7 besvchikbaar meot zijn. Je grijpt dus nogal eens mis in de supermarkten.

Maakt dat een land tot een ontwikkelingsland? Nee dat denk ik niet, ik hou wel van die nuchterheid van goedkope kool in het koolseizoen en geen aardbeien in de winter. Het wordt wat lastiger met electronica, als je bijvoorbeeld iets specifieks wilt kopen, of goede merkkleding, dan pas loop je tegen beperkingen aan. En dan is er een overvloed aan dagelijkse producten zoals koelkasten, TV’s en speakers, maar een spiegelreflexcamera of een goede koptelefoon is schaars. Genoeg van AliBaba, maar weinig echte kwaliteit.

Het besteedbaar inkomen in Mexico gaat voornamelijk op aan schulden aflossen

Het aanbod heeft ook te maken met vraag en dat heeft alles te maken met het besteedbaar inkomen. En dat ligt in dit land gemiddeld erg laag. Zeker als je het vergelijkt met Nederland. Tel daarbij op dat bijna iedere Mexicaan leeft op leningen en afbetalingen, dan kun je zelf wel bedenken dat er weinig besteedbaar inkomen is. Velen zijn dan ook, net als in de Filipijnen, afhankelijk van familie die in het buitenland woont en werkt en geld naar “huis” stuurt ter ondersteuning.

Mexico heeft een sterke sociale structuur en een hoge mate van saamhorigheid en empathie. Daar waar ze hun hand niet omdraaien voor het afzetten van een in hun ogen rijke buitenlander en zelfs van elkaar als ze de kans krijgen, al is het maar voor 1 peso. Toch zijn Mexicanen ook heel gul naar elkaar. “Leningen” aan vrienden en familie en aalmoezen aan bedelaars en straatartiesten, kopen bij kleine lokale ondernemers of direct aan de poort van een granja of rancho. (fruittelers of veeboeren). Het is een kleurrijke mix van eigengereidheid en hebberigheid, want elke peso telt, maar die tellende peso wordt ook weer gul uitgedeeld.

Ik ervaar Mexianen onderling als een empathisch volk wat er zijn hand niet voor omdraait om je af te zetten

Kortom ze steunen elkaar. Maar ook de overheid doet hier hard aan mee. Dit land heeft als eerste altijd hulpgoederen klaar staan als er een ramp in het buitenland is en nu humanitaire programma staat als een huis. Er is dankbaarheid van de overheid voor service en inzet, zoals bijvoorbeeld voor het zorgpersoneel en het leger. Maar er is ook de nadruk dat de mensenrechten niet geschonden mogen worden, binnen geen enkele dienst van de overheid. Daarmee zetten ze een voorbeeld voor gedrag in de maatschappij. Echter wel onder/met duidelijke beleidsregels waar niet van afgeweken wordt.

In Mexico kun je gearresteerd worden voor onbeschoft gedrag tegen bijvoorbeeld winkelpersoneel. Je wordt geacht je respectvol te gedragen in de samenleving.

Onder leiding van de huidige president, die hier kortweg AMLO heet, is er gratis basis gezondheidszorg voor iedereen die hier woont, gratis pensioen voor iedereen die hier geboren is of minstens 25 jaar woont en hulpprogramma’s voor de aller armsten en kwetsbaren uit de grond gestampt. Het loopt allemaal nog niet helemaal vlekkeloos, maar het is er en het neemt een boel stille armoede weg onder raditionele bevolkingsgroepen in de binnenlanden, gehandicapten en ouderen.

Ik vind de gezondheidszorg best goed in elkaar zitten. Zo worden kwetsbae groepen gemonitord en krijgen zij voorrang in de zorg. En er is een duidelijk inentingsschema tegen alelrlei ziektes door het hele land, ook in het achterland. Er zijn mobiele klinieken voor afgelegen gebieden, en de kwaliteit van de zorg laat misschien iets te wensen over als je het vergelijkt met het Westen, omdat niet altijd in elke kliniek alles aanwezig is, en omdat er zoveel mensen een beroep doen op gezondheidszorg de druk hoog is. Maar het is er, en het werkt.

Zonnepanelen op de daken en bijna elk gebouw van betekenis is zelfvoorzienend in zijn energieverbruik

Qua energievoorzieningen is er nog wel een verbeterslag te maken. En ook qua drinkwater. In sommige gebieden is schaarste door de intense droogte, en de nieuw te bouwen stuwdammen lossen dat (nog) niet op. Electra valt nog vaak uit, zeker bij een storm omdat alle leidingen bovengronds lopen, maar ook omdat de centrales niet altijd even pro actief reageren op capaciteit.

Toch valt het mee, in vergelijk met de Filipijnen waar ik omwille van het toerisme en de eindeloze reeks hotelkamers met aircon ik vaak hele dagen zonder stroom zat als inwoner.

Elk dak van een overheidsgebouw, parkeeroverkapping, fabriek, veestal, winkelcentrum of bioscoop staat vol met zonnepanelen voor eigen stroomvoorziening, grote cisternes vangen regenwater op voor toiletgebruik. En in dat opzicht denk ik dat Mexico voorloopt op West Europa. Hoewel hier niet vaak stroom terugverkocht wordt aan het net, zoals in Nederland, zijn heel veel grote gebouwen en bedrijven grotendeels zelfvoorzienend. Wat minder druk legt op het lokale energienet.

Er zijn zelfs projecten waarbij kleine boeren gratis van de overheid zonnepanelen krijgen voor hun eigen energiebehoefte.

a. omdat ze geen geld hebben om dit zelf aan te schaffen

b. omdat de landelijke energiemaatschappij niet in staat is om in alle (afgelegen) gebieden stroom te leveren,

Het is een immens groot land, met hoge bergketens en diepe ravijnen, uitgestrekte bossen en dikke jungle of eindeloze lijkende woestijn. En soms wonen mensen zo ver weg van de beshaving dat er lokaal voorzieningen worden getroffen, dorpen met een eigen joekel van een dieselgenerator voor stroom voor de paar huizen en die ene winkel. Of zoals in de zonnige staten: gratis zonnepanelen in de hoop meer emissie neutraal te kunnen functioneren als land.

Geen enkele moderne terminologie is Mexico vreemd,

Van immigrantenstromen tot supplychain, van een actieve LGTBQ gemeenschap tot CO2 uitstoot, van rampenbestrijding tot milieuwbeheer, van recyclen tot gezondheidskampagnes, het is er allemaal en alles heeft zijn eigen dag (dia de……roep maar wat en je hebt een nationale dag van…….) en krijgt dan vollop aandacht van de overheid.

Er zijn strandschoonmaakdagen, straatveegdagen, recycleworkshops, dierenactivisten en veganisten, er zijn grassmoothies, poke bowls, gezonde schoolkeukens, geeemnschappelijke tuinen voor groenteteelt, en je bent hier in dit vlees consumerende land al vegetarier als je geen rundvlees meer eet.

Mexico is ook best heel milieuwbewust, maar dat heeft eigenlijk 2 gezichten. het land verzuipt in zijn eigen afvalbergen, maar de stranden zijn meestal brandschoon en de steden ook. Er zijn grote dieselcentrales, die electriciteit opwekken maar ook hele velden met zonnepanelen die meedraaien met de zon, en windturbines in eindeloze velden die stroom opwekken. Er zijn roetfilters, electrische bussen en taxi’s er zijn milieuwregels voor bouw, industrie, boeren en toerisme.

Maar je wordt net zo makkelijk nog ingehaald door een zwarte dieselwalm uitblazende vrachtauto uit het jaar 0, of een passerende stadsbus die optrekt in een zwarte wolk.

Kijken hoe het beter kan en leren van andere landen

Ik denk dat het voordeel van ontwikkelingslanden is dat ze de kans hebben om naar het Westen kijken en leren op het moment dat ze nieuwe technologie omarmen en denken: Dit kan ik verbeteren…..en dus een hele testfase overslaan en het gelijk “goed doen”. Om maar een voorbeeld te noemen: Zo’n beetje elk dorpsplein of centraal park in Mexico biedt gratis internet. Je ziet dan ook heel veel mensen op bankjes in de schaduw hun Facebook bekijken, hun handeltje regelen, en dat geeft gelijk een soort sociale cohesie die in bijvoorbeeld Nederland zo aan het afkalven is.

Toch kent Mexico wel gebieden waar je, als je daar doorheen trekt denkt: Dit is een derde wereldland. Een land in ontwikkeling, een land waar de kloof tussen arm en rijk, tussen welvaart en armoede, tussen voruitgang en achterstand nog zo groot is, en wellicht wel jaarlijsk vergroot, dat mensen de boot dreigen te missen. Omdat ze te ver weg wonen van de grote stad, de beschaving, diep teruggetrokken leven in de binnenlanden. Ze hebben de aandacht van de Federale Overheid in allerlei projecten maar de wereld ontwikkeld zo snel……..En het is een eigengereid landje waar binnen die modernisering steeds minder ruimte is voor corruptheid waar Mexico zo om bekend staat. Maar die ruimte is er nog wel.

Ik zelf zie Mexico, als ik er goed over nadenk, echt niet als een ontwikkelingsland, misschien is het niveau van het onderwijs niet zo hoog als in West Europa, of zijn de lonen een stuk lager en de armoede grens hoger, maar het is een rijk land als het gaat om vooruitgang boeken, sociale structuren en zorgen voor elkaar.

Helaas tellen dat soort onbetaalbare zaken niet meer op de ranglijsten die gemaakt worden en die landen in een hokje duwen.

AANBIEDING voor iedereen die naar Mexico wil verhuizen!